بررسی اندیشه های عرفانی در آثار و اقوال ابوسعید ابوالخیر و بایزید بسطامی

عرفان، شناختن خود و حق است. - به قول پیامبر اکرم(ص)«مَن عَرَفَ نَفسَهُ فَقد عَرَف رَبَّهُ» - و آگاهی یافتن عارف از اسرار‎ الهی،‎‎‎ و موضوع آن شناختِ اسماء و صفات پروردگار است.‎ بطور کلی، به راه و روشی که اهل عرفان، برای شناسایی حق، برگزیده‎اند، عرفان گفته می‎شود. ابوسعید ابوالخیر و بایزید بسطامی از جمله عارفانی هستند، که نقش مؤثّری در دوره‎های بعد از خود داشته‎اند، و با عرفان ناب خویش، توانستند صدها سال در جان و دل اهل عرفان ماندگار شده و رسالت عرفانی خویش را جاویدان سازند. در این پایان نامه سعی شده است، که سخنان این دو عارف مورد تحلیل قرارگیرد و‎گفته‎های آنان که به شطح معروف گردیده، مورد تفسیر و تشریح قرارگیرد و نمونه شواهدی از برداشت‎های دیگر عرفا نسبت به نوع سخن ایشان آورده شده است تا ابهامی برای مخاطبان این‎گونه سخنان، نماند، و نظرات عارفان را بهتر و آسان‎تر درک کنند. در این پژوهش، ضمن معرفی آثار،‎ اقوال و احوال این دو عارف در کنار یکدیگر، به تبیین معنای حقیقی عرفان و تعاریف مقامات عرفانی و شرایط و ضوابط حرکت در این مسیر را بیان داشته و ابهام‎زدایی از سخنان شطح‎گونه را مورد بررسی قرار داده است،‎‎ و همچنین به دیدگاه عارفان، نویسندگان، ادیبان و شاعران، درباره‎ی این دو شخصیّت عرفانی، پرداخته شده است. به مفهوم واژه‎ی عشق، که رکنی از ارکان اصلی عرفان می‎باشد به طور مفصل پرداخته شده، و‎ خلاصه‎ای از زندگی تعدادی از عارفان معروف،‎‎ از قرن دوم تا پنجم ذکرشده است.